Thomas Spijkerman: Course director of Reinventing Daily Life

Dur­ing a meet­ing of the Raad voor Cul­tu­ur, the body that advis­es the Min­is­ter, Thomas Spijk­er­man made his entrance as a singing philoso­pher in a rab­bit cos­tume. The flam­boy­ant ani­mal had an iron­ing board from an adja­cent room tucked under his arm, which served as a lectern. Spijk­er­man was invit­ed to talk about his project Cir­cus Treur­dier (Cir­cus of the Sad Ani­mal). His per­for­mance caused pre­cise­ly the kind of alien­ation that lifts everyone’s spir­its in a rather dull con­fer­ence sit­u­a­tion. The direc­tor of the Sand­berg Jur­gen Bey, who also attend­ed, was very impressed by this action and began a dis­cus­sion, which result­ed in the Mas­ter course Rein­vent­ing Dai­ly Life.

Thomas is an actor, singer and writer. He is artis­tic direc­tor of Cir­cus Treur­dier and the cre­ative col­lec­tive has devel­oped var­i­ous musi­cal the­atre pro­duc­tions and Treur­TeeVee under his lead­er­ship. Fol­low­ing in the foot­steps of heroes such as Jiske­fet and Theo & Thea, they devise and per­form dis­rup­tive every­day scenes. Recog­ni­tion with a bang or tick­le thrown in. Instead of wast­ing ener­gy on box offices, they decid­ed to under­take every­thing them­selves in order to cre­ate their own con­di­tions. Entre­pre­neur­ship with Traan­deel­houd­ers (Tear Share­hold­ers), the month­ly donors. Sim­ply bring­ing all the poten­tial sad ani­mals (the pub­lic) on board.

’The­atre is always focused on the show and on a full house. That one moment of per­for­mance is unique, that is the impact of a piece. But I grew tired of the tra­di­tion­al rela­tion­ship, where per­form­ers trans­mit and the audi­ence receives, and won­dered whether this con­tact could be made rec­i­p­ro­cal. That is the very first ques­tion that’s on the table here.
But I don’t just want to reverse the tra­di­tion­al sup­ply-demand hier­ar­chy; with autonomous art as raw mate­r­i­al I aim to search for where the mak­er and pub­lic can meet. I miss the mind of the artist in soci­ety, like the Rab­bit that came phi­los­o­phiz­ing in the meet­ing of the Raad voor Cul­tu­ur. The basis for Rein­vent­ing Dai­ly Life is the auton­o­my of the arts in all its pow­er and tra­di­tions, because even though you react to the dynam­ics of these times, the past remains a rich source.

At the Sand­berg we actu­al­ly get the gift of ​‘time’, to do research and to exper­i­ment. It may suc­ceed, but may also fail. Devel­op­ing a project with­out know­ing where it will lead, with­out a com­pul­so­ry pay­back.
From Cir­cus Treur­dier I have a fond­ness for the thin line between fine art and enter­tain­ment arts. I will also bring that to this Mas­ter.’
A favourite exam­ple is Banksy, who cre­at­ed a social­ly crit­i­cal work root­ed in pop cul­ture with his dystopi­an amuse­ment park Dis­ma­land. Famous artists designed the attrac­tions, such as the ​‘Immi­grants in a radio-con­trolled boat’ or the vio­lent crash of Cinderella’s carriage.

‘In Rein­vent­ing Dai­ly Life we use an upside-down approach, we engage the pub­lic in a dis­cus­sion and base the work upon that. We’re not going to iden­ti­fy the sto­ries of a spe­cif­ic tar­get audi­ence, as in com­mu­ni­ty art, but instead cre­ate art from the heart and mind of the artist, where­by the dia­logue is enclosed with­in the work. A more imag­i­na­tive life, alien­ation that pries open new doors, that is the goal.’

How does such a con­tact with the audi­ence begin?

​‘For exam­ple with crossovers, we could for instance start in a baker’s shop, which is also simul­ta­ne­ous­ly a musi­cal the­atre show. By allow­ing peo­ple to expe­ri­ence art in their every­day life, we can cre­ate meet­ing places auto­mat­i­cal­ly. We may go to a busy shop­ping street, in a good loca­tion. In any case not out to the edges of the city where art so often ends up due to lack of funds.’

And who will attend the mas­ter?

​‘I envis­age a table with about 15 peo­ple from var­i­ous dis­ci­plines, who are first and fore­most able to think con­cep­tu­al­ly. I see a col­lec­tive effort. I’m look­ing for autonomous artists, chore­o­g­ra­phers, the­atremak­ers who find it inspir­ing to cre­ate a work from an urgency pro­vid­ed by the pub­lic. That requires pow­er­ful artists, because you have to stand firm­ly on your feet to be able to com­bine your own basic prin­ci­ples with that ques­tion. The indi­vid­u­al­i­ty of the artist is the begin­ning and end of the work; the dia­logue with the pub­lic lies in between. And, of course, a good con­text is cru­cial: the piece must take place in a mean­ing­ful envi­ron­ment to achieve that fizzing alien­ation. A rab­bit among oth­er rab­bits pro­duces nothing.’

Tij­dens een ver­gader­ing van de Raad voor Cul­tu­ur, het orgaan dat de min­is­ter adviseert, kwam Thomas Spijk­er­man bin­nen als de zin­gende filosoof in een koni­j­nen­pak. Het flam­boy­ante dier had een strijk­plank uit de naast­gele­gen kamer meegenomen, dat werd zijn kathed­er. Thomas was uitgen­odigd om te vertellen over zijn project ​‘Cir­cus Treur­dier’. Zijn optre­den bracht pre­cies die vervreemd­ing in een wat saaie ver­gader­si­t­u­atie waar iedereen van opveert. De aan­wezige directeur van het Sand­berg Jur­gen Bey was zeer gecharmeerd van deze actie en ze raak­ten met elka­ar in gesprek met de mas­ter Rein­vent­ing Dai­ly Life als uitkomst.

Thomas is acteur, zanger en schri­jver. Hij is artistiek lei­der van Cir­cus Treur­dier en onder zijn lei­d­ing ontwikkelde het mak­er­scol­lec­tief diverse muziek­the­ater­pro­duc­ties en Treur­TeeVee. In de voet­sporen van helden als Jiske­fet en Theo en Thea bedenken en spe­len ze ontrege­lende alledaagse scenes. Herken­ning met een knal of kriebel erbij. In plaats van energie te ver­spillen aan loket­ten besloten ze des­ti­jds alles zelf in werk­ing te zetten om zo hun eigen con­di­ties te creëren. Onderne­men met Traan­deel­houd­ers, de maan­delijkse dona­teurs. Gewoon alle poten­tiele Treur­dieren (het pub­liek) aan boord halen.
​’The­ater is alti­jd gericht op de voorstelling en een volle zaal. Dat ene moment van spe­len is uniek, dat is de impact van een stuk. Maar ik werd ook moe van de tra­di­tionele ver­houd­ing waar de spel­ers zen­den en de toeschouw­er ont­vangt, en vroeg me af of je dit con­tact wed­erk­erig zou kun­nen mak­en? Dat is de allereer­ste vraag die hier op tafel ligt.
Maar ik wil niet alleen de tra­di­tionele vraag-aan­bod hiërar­chie omdraaien, ik wil met de autonome kun­st als grond­stof op pad gaan om te zien waar mak­er en pub­liek elka­ar kun­nen ont­moeten. Ik mis in de maatschap­pij de herse­nen van de kun­ste­naar, zoals in de ver­gaderende Raad voor Cul­tu­ur het Koeni­jn even kwam filosoferen.

De basis voor Rein­vent­ing Dai­ly Life is het autonome van de kun­sten in al zijn kracht en tra­di­ties want ook al reageer je op de dynamiek van deze tijd, het verleden is een rijke bron. Op het Sand­berg kri­j­gen we in feite ​‘tijd’ cadeau, om research te doen en te exper­i­menteren. Het mag lukken, maar ook niet lukken. Een project ontwikke­len zon­der te weten waar het naar toe gaat, zon­der dwin­gend ren­de­ment.
Vanu­it Cir­cus Treur­dier heb ik een voor­liefde voor de dunne lijn tussen autonome kun­st en amuse­ment kun­st. Ook dat zal ik meen­e­men naar deze mas­ter. Een favori­ete voor­beeld is Banksy die met zijn dystopis­che pret­park Dis­ma­land een maatschap­pijkri­tisch werk neerzette dat ver­ankerd was in de pop­cul­tu­ur. Beroemde kun­ste­naars ontwier­pen de attrac­ties zoals ​’Immi­granten in een radi­ografisch bestu­ur­baar boot­je’ of een heftige crash van de koets van Assepoester.

‘In ​‘Rein­vent­ing Dai­ly Life’ hanteren we een upside down aan­pak, we gaan in gesprek met het pub­liek en daar baseren we het werk op. We gaan niet de ver­halen van een spec­i­fieke doel­groep in kaart bren­gen zoals bij com­mu­ni­ty art, maar kun­st mak­en vanu­it het hart en denken van de kun­ste­naar waar­bij de dialoog door het werk wordt inges­loten. Een fan­tasier­ijk­er lev­en, vervreemd­ing die nieuwe deuren op een kier zet, dat is het doel.’

Hoe begint zo’n con­tact met het pub­liek?

​‘Bijvoor­beeld door crossovers, we zouden bijvoor­beeld in een bakker­swinkel kun­nen begin­nen, die tegelijk­er­ti­jd ook een muziek­the­ater­voorstelling is. Door mensen in het dagelijks lev­en een kun­st­belev­ing te geven kun­nen we vanzelf­sprek­ende ont­moet­ingsplekken lat­en ontstaan. Mogelijk gaan we in een drukke winkel­straat zit­ten, op een goede locatie. In ieder geval niet naar de ran­den van de stad waar de kun­st door geldge­brek zo vaak belandt.’

En wie komen er naar de mas­ter?

​‘Ik zie een tafel voor me met zo’n 15 mensen van aller­lei dis­ci­plines, die in staat zijn con­ceptueel te denken. Ik zie een col­lec­tieve inspan­ning. Ik ben op zoek naar autonome kun­ste­naars, chore­ografen, the­ater­mak­ers enz. die het als inspir­erend ervaren om een werk te lat­en ontstaan vanu­it een urgen­tie die wordt aange­dra­gen door het pub­liek. Dat vraagt om krachtige kun­ste­naars want je moet sterk in je schoe­nen staan om je eigen uit­gangspun­ten te kun­nen com­bineren met die vraag​.De eigen­heid van de kun­ste­naar is begin en einde van het werk, daar­tussen zit de dialoog met het pub­liek. En natu­urlijk is een goede con­text alles­bepal­end: de uitvo­er­ing moet in een zin­volle omgev­ing plaatsvin­den om die knis­perende vervreemd­ing te bereiken. Een koni­jn te mid­den van andere koni­j­nen lev­ert niets op.’