Fabio Mauri 'Ideologica e Natura' opnieuw opgevoerd
Tijdens de biënnale van Venetië 2014 zag ik in het Italiaanse paviljoen de performance van Fabio Mauri ’Ideologica e natura’ uit 1973, die opnieuw werd uitgevoerd. In zeer precieze bewegingen, ritmisch en tergend langzaam kleedde een jonge vrouw zich uit en weer aan, en vervolgens volgde er weer een uit en aankleden maar met een klein essentieel verschil: de volgorde was anders.
Hitler wenste zich een duizend jarig rijk: in het boek Massa en macht schrijft Elias Canetti dat een nieuw régime met grote ambities om zich te handhaven als het ware een nieuwe tijdrekening instelt, alsof met haar de tijd begint. Om de macht te vestigen tot in alle muizengaatjes van het grote nieuwe rijk zijn er bindmiddelen nodig. Binnen fascistische regimes heeft het strak indelen van de tijd tot doel om mensen met elkaar te verbinden, ieder staat op dezelfde tijd op, eet op hetzelfde moment, zo weet ieder altijd wat een ander doet. In Fashion at the time of fascisme, Italian modernist lifestyle 1922 – 1943 wordt in het hoofdstuk Measurement het belang van ritme en orde in een dag, het plannen van activiteiten, en het strak organiseren van huis en haard besproken. In de woning kreeg iedere ruimte een specifieke functie, en wat betreft de kleding werd heel precies bepaald wanneer de geschikte tijd was om een bepaalde jurk te dragen, in de ochtend, namiddag of avond. Er was een groeiende obsessie met het meten van dingen, het strak organiseren van werk , een voorliefde voor schema’s. Grote groepen mensen worden in patronen georganiseerd, ze treden op in bewegende cirkels, rijen, vierkanten of zelfs tot zinnen en woorden. Die patronen in de massa zijn een uiting van macht en eenheid. Van eenheid vooral. Ook het dragen van een dezelfde kleding versterkt het gevoel dat je bij een groep hoort.
De Giovani Italiane (jonge Italiaanse meisjes) droegen een uniform van een witte bloes, een zwarte das, een zwarte plooi rok, een zwarte baret, nylon kousen en een cape geïnspireerd door de officiermantel. In de tijd van het facisme speelde het uniform een grote rol om alle neuzen een kant uit te krijgen: a military reference as an educational formula. Het was een van de methoden om de massa samen te brengen en zichtbaar te verenigen met de politieke ideologie.
In deze performance draagt een prachtig meisje met lang donker haar het strenge uniform van het fascisme. Als eerste zet haar muts af. Ze toont de muts aan het publiek, dan draait ze een kwart slag, de aanblik van een politiefoto, en dan legt ze het stuk achter zich op een grote witte kubus. Ze trekt haar cape uit en toont hem, dan vouwt ze hem heel precies op en legt het opnieuw achter zich. Het uitkleden verloopt volgens een strakke volgorde van handelingen. Ze draagt een grote witte onderbroek en heeft gewoon, heel ouderwets, schaamhaar. Iedere beweging is precies en in totale controle.
De tweede keer volgt exact hetzelfde ritueel maar dan in een andere volgorde, een niet zo logische volgorde waardoor er een absurdistische en tegelijkertijd zeer ingetogen striptease ontstaat. Haar mooie billen komen onder het witte overhemd uit en wuiven iedere gedachte aan discipline weg. Het erotische ondermijnt het gezag dat van het uniform en de controle uitgaat.
Stripping away of every ideological convention: het gewicht van het lichaam van het individu binnen het grote universele design.
Een totalitair régime werkt als een grote machine met een precies afgesteld radarwerk, er is maar een klein los schroefje nodig om met de ontmanteling te beginnen, het schroefje van het individu.
